Dokładnie 59 lat temu na wierzchołku ośmiotysięcznika Cho Oyu zostały odciśnięte pierwsze ślady ludzkich stóp. Należały one do austriackich himalaistów Herberta Tichy’ego oraz Seppa Jöechlera. W takiej chwili warto przypomnieć sobie historię zdobywania szczytu, tym bardziej, że Polacy mieli w niej spory udział.
Cho Oyu, fot: portalgorski.pl
Położenie
Cho Oyu to szósta pod względem wysokości góra świata zlokalizowana na granicy chińsko-nepalskiej, w głównej Grani Himalajów Wysokich. Szczyt znajduje się w odległości 28 km w linii prostej na północny zachód od Everestu. Jego zachodnia ściana wyrasta z lodowca Gyabrag, a północna z lodowca Palung. Najbardziej rozpoznawalną formacją jest trzykilometrowa południowo-wschodnia ściana wznosząca się ponad lodowcem Lungsampa. Dostrzegli ją już w 1921 roku uczestnicy pierwszej wyprawy na Everest.
Etymologia
Istnieje kilka wersji odnośnie pochodzenia terminu Cho Oyu. Jedna z hipotez głosi, iż prawdziwa nazwa to „Cha-i-u”, czyli „Boża Głowa”. Z kolei znawca języka tybetańskiego – Pierr Vitoz uważa, że nazwa ośmiotysięcznika oznacza „podporę Religii”. Jednak najbardziej znaną i najczęściej funkcjonującą teorią jest tłumaczenie Dyhrenfurtha, który założył, iż jest to skrót od „Chomo” i „yu”, czyli „Turkusowa Bogini”.
Historia podbojów
Pierwsza próba zdobycia szczytu miała miejsce w 1952 roku, niestety angielskiej wyprawie Erica Shimptona nie udało się osiągnąć celu ze względu na trudną do przekroczenia lodową barierę. Dopiero w 1954 roku, dokładnie 19 października na wierzchołek dotarła austriacka ekspedycja , która wyruszyła na podbój z lodowca Gyabrag drogą od północnego-zachodu. Co ciekawe, ekipa wyruszyła w drogę przez Tybet bez wymaganego pozwolenia, czyli mówiąc bez ogródek – nielegalnie. Na szczycie stanęli Herbert Tichy oraz Sepp Jöchler. Jest to równocześnie pierwszy szczyt ośmiotysięczny zdobyty w okresie jesiennym, czyli pomonsunowym. Jeszcze tego samego roku pokonany został rekord wysokości osiągnięty dotychczas przez kobietę, a mianowicie Claude Kogan, która brała udział w francuskiej wyprawie na Cho Oyu. Udało jej się dotrzeć na wysokość 7600 m. Natomiast pierwsze zakończone pełnym sukcesem kobiece wejście na ośmiotysięcznik należy przypisać dwóm paniom z Czechosłowacj. Były to Vera Komárkova i Dina Stěrbova, które stanęły na wierzchołku 13 maja 1984 roku.
Międzynarodowa wyprawa na Cho Oyu, fot: portalgorski.pl
12 lutego 1985 roku polsko-kanadyjska wyprawa pod kierownictwem Andrzeja Zawady dokonała pierwszego w historii zimowego wejścia na Cho Oyu. Był to wówczas czwarty ośmiotysięcznik zdobyty zimą. Na szczyt dodarli wówczas Maciej Berbeka oraz Maciej Pawlikowski, a trzy dni później również Andrzej Heinrich i Jerzy Kukuczka. Podczas ekspedycji wytyczono nową drogę, co również należy uznać za wielki sukces.
W 1985 roku na ośmiotysięcznik docierają też Jaromir Stejskal i Dusan Beck z Czechosłowacji. Było to pierwsze zimowe przejście w stylu alpejskim. Natomiast trzy lata później, w 1988 roku Fernando Garrido z Hiszpanii dokonał pierwszego samotnego wejścia na szczyt. W 1990 roku Erhard Lorethan, Jean Troillet oraz Wojciech Kurtyka wyznaczyli nową drogę wiodącą południowo-zachodnią ścianą góry. Dwa dni później na wierzchołku stanął Yamanoi, który w tym samym czasie wspinał się samotnie, podążając trasą na lewo od wyżej wymienionej. Warto również wspomnieć o pierwszym kobiecym zimowym przejściu, które to zapisała na swoim koncie Szwajcarka Marianne Chyapuisat w 1993 roku. Z kolei w 1995 roku kobiecy zespół z Japonii dokonał powtórzenia w stylu alpejskim drogi wytyczonej w 1990 roku. Na szczycie stanęły wówczas Takeo Nagao oraz Yuka Endoh.
Cho Oyu od wielu lat stanowi też wyzwanie dla ski-alpinistów oraz miłośników snowboardu. W 1988 roku Lino Zani oraz Flavio Spazzadeschi dokonali pionierskiego brawurowego, narciarskiego zjazdu ze szczytu na tybetańską stronę. Z kolei pierwszą kobietą, której udał się podobny wyczyn była Laura Bakos. Bruno Gouvy zapisał się jako pierwszy człowiek, który zjechał z wierzchołka na snowboardzie, natomiast w 2004 roku zjazdu na desce dokonał również Polak – Olaf Jarzemski.
Początkowo Indyjska Służba Topograficzna podczas pomiarów geodezyjnych Indii, nie przypisała Cho Oyu żadnego numeru. Na pierwszy rzut oka góra ta sprawia wrażenie dużo niższej niż otaczające ją kolosy takie jak Makalu, Daulaghiri czy Everest. Później szczyt ten doczekał się oznaczenia T45. Wielu specjalistów uważa, iż Cho Oyu jest najłatwiejszym do zdobycia pod względem technicznym szczytem ośmiotysięcznym. Świadczy o tym choćby najniższy odsetek wypadków śmiertelnych jakie miały miejsce podczas ataków na górę. Istnieje wiele dróg wiodących na szczyt, jednak zdecydowanie największą popularnością cieszy się trasa biegnąca z Tybetu zachodnią ścianą.
Polacy na Cho Oyu:
- 12 lutego 1985 – Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski
- 15 lutego 1985 – Zygmunt Andrzej Heinrich, Jerzy Kukuczka
- 1986 – Ryszard Gajewski, Maciej Pawlikowski, Piotr Konopka, Marek Danielak, Andrzej Osika
- 16 października 1988 – Piotr Henschke
- 21 września 1990 – Wojciech Kurtyka
- 26 września 1991 – Wanda Rutkiewicz
- 1993 – Krzysztof Wielicki
- 24 września 1993 – Piotr Pustelnik
- 5 października 2000 – Ryszard Pawłowski, Eugeniusz Chomczyk i Dariusz Załuski
- 23 września 2003 - Sylwia Bukowicka
- 5 października 2003 – Kinga Baranowska, Marcin Miotk
- 24 września 2004 – Tomasz Kobielski, Janusz Adamski
- 30 września 2004 – Bogusław Magrel, Olaf Jarzemski, Bogusław Ogrodnik
- 28 września 2005 – Anna Barańska, Piotr Barabaś
- 24 kwietnia 2006 – Piotr Morawski
- 1 października 2006 – Szymon Nałudka, Wojciech Sarna, Ireneusz Wolanin, Dariusz Wylezol
- 2 października 2006 – Marian Hudek, Krzysztof Apanasewicz, Grzegorz Siemieniec, Arkadiusz Grządziel, Andrzej Piłatowski
- 8 października 2006 – Paweł Michalski
- 4 maja 2007 – Piotr Ślęczkowski
- 24 września 2009 – Renata Piszczek
- 13 maja 2011 – Kamil Grudzień
- 17 maja 2011 – Piotr Tomala
- 1 października 2011 – Łukasz Stebelski
Cho Oyu, fot: portalgorski.pl
Najważniejsze informacje:
- Państwo: Nepal, Chiny
- Pasmo: Himalaje Wysokie
- Wysokość: 8 201 m.n.p.m
Pierwsze przejście:
- Herbert Tichy i Sepp Jöechler, 19.10.1954
Pierwsze zimowe przejście:
- Maciej Berbeka, Maciej Pawlikowski, 12.02.1985
Pierwsze przejście lewego żebra południowo-zachodniej ściany:
- Ryszard Gajewski, Maciej Pawlikowski oraz Konopka, Danielak, Osika, 1986
Pierwsze przejście ściany północnej:
- Victor Grošelj, Blaz Jereb, Rado Navesnik, Marko Prezelj, Roman Róbas, Jože Rozman, Iztok Tomazin, 2-9 listopada 1988
Pierwsze przejście ściany południowo-zachodniej:
- Wojciech Kurtyka, Erhard Loretan, Jean Troillet, 1990
